سیلک (ابریشم)
سیلک نوعی الیاف طبیعی پروتئینی است که عمدتا از پیلهی کرم ابریشم بهدست میآید. این الیاف لطیف، درخشان و مقاوم پس از طی مراحل خاصی از پیله استخراج میشود و از زمانهای قدیم در بافت پارچههای ظریف، مجلل و باکیفیت کاربرد داشته است. ابریشم به دلیل نرمی، قابلیت تنفس، و تنظیم دمای بدن، انتخابی ایدهآل برای پوشاک بهشمار میرود. افزون بر صنعت نساجی، این ماده در حوزههایی مانند پزشکی، هنر و فناوریهای پیشرفته نیز مورد استفاده قرار میگیرد. سابقهی تولید ابریشم به هزاران سال پیش بازمیگردد و همچنان در بسیاری از فرهنگها، نمادی از ظرافت، ثروت و مهارت بهشمار میآید.
کاربرد سیلک در پزشکی
ابریشم در حوزهی پزشکی کاربردهای گسترده و نوآورانهای دارد که بهدلیل زیستسازگاری بالا، تجزیهپذیری طبیعی و خواص مکانیکی مطلوب آن است. نمونههای مهم آن به شرح زیر هستند:
- یکی از نخستین و شناخته شدهترین کاربردهای آن، استفاده بهعنوان نخ بخیه بوده که از گذشتههای دور تا امروز رایج است. این نخها بهدلیل واکنش بافتی پایین، گزینهای ایمن برای بخیههای جراحی به شمار میروند.
- همچنین ابریشم بهعنوان مادهای مؤثر در تولید پانسمانهای پیشرفته مانند هیدروژلها و غشاهای نفوذپذیر بهکار میرود که علاوه بر محافظت از زخم، به تسریع رشد سلولی و بهبود بافت کمک میکند.
- در زمینهی دارورسانی نیز از ذرات و نانوذرات ابریشم برای انتقال هدفمند و کنترل شده استفاده میشود. این سامانهها بهدلیل قابلیت اتصال بالا، رهایش تدریجی و دقت در هدفگیری سلولها، در درمانهای ضد سرطان بسیار مؤثر هستند.
ابریشم علاوهبر کاربردهای درمانی، در ساخت حسگرها و تجهیزات پزشکیپوشیدنی نیز کاربرد دارد. بهدلیل قابلیت تبدیل به فیلم، غشاء و شبکههای انعطافپذیر، از آن در تولید حسگرهای پوستی و ابزارهای بیوالکترونیکی استفاده میشود. همچنین در مهندسی بافت، داربستهای ابریشمی با روشهایی مانند چاپ سهبعدی برای بازسازی بافتهایی چون استخوان، پوست، عصب و رگ طراحی میشوند.
نخ بخیه
نخ بخیه ابزاری حیاتی در جراحیها برای بستن زخمها و اتصال بافتها به شمار میرود که نقش بسیار مهمی در تسریع روند ترمیم و بهبود جراحتها ایفا میکند. این نخها بسته به نوع عمل جراحی، محل زخم و ماهیت بافت، در جنسها و ضخامتهای متنوعی تولید و انتخاب میشوند تا بهترین نتیجه را از نظر استحکام، انعطافپذیری و تطابق با بدن بیمار فراهم کنند. استفاده صحیح از نخ بخیه میتواند از عفونت جلوگیری کرده، خونریزی را کنترل نماید و باعث ایجاد زخمهایی با جای باقی مانده بسیار کم شود.
نخ بخیه سیلک
نخ بخیه سیلک نوعی نخ جراحی غیرقابلجذب طبیعی است که از الیاف پروتئینی ابریشم تهیه میشود. این نخ بهدلیل نرمی، استحکام مناسب و واکنش ایمنی پایین، برای بخیههای خارجی و بسته شدن بافتها در جراحیهای مختلف کاربرد دارد.
این نخها غیرجذبی هستند و به دلیل نرمی، انعطافپذیری بالا و سهولت گرهزنی، کار با آنها برای جراحان بسیار راحت است. سیلک واکنش التهابی خفیفی ایجاد میکند که بدن پس از آن، نخ را با بافت فیبروزی محکم احاطه میکند تا از بافتهای اطراف محافظت کرده و سازگاری بیشتری ایجاد شود. ساختار چندرشتهای این نخ باعث افزایش نرمی و استحکام شده و دارای پوششهای سیلیکونی است که اصطکاک را کاهش داده و از رشد باکتریها جلوگیری میکند، اما به هرحال به دلیل فضای بین رشتهها ممکن است در صورت عدم رعایت بهداشت، محل تجمع میکروبها باشد و ریسک عفونت افزایش یابد.
رنگ مشکی نخ ابریشم کاربرد ویژهای در جراحیهای حساس مانند دهان، چشم و پوست دارد، زیرا تضاد رنگی واضح آن باعث افزایش دقت، سرعت عمل و کاهش خطاهای جراحی میشود. این رنگ با استفاده از رنگدانههای مورد تایید FDA ساخته شده و به حفظ رنگ خود و کاهش واکنشهای حساسیتی کمک میکند.
دانستنیهای مهم درباره نخ بخیه سیلک
1)تاریخ کهن
اولین استفاده مستند از ابریشم به عنوان نخ بخیه به دوران تمدنهای باستان باز میگردد. شواهد تاریخی نشان میدهد که در چین باستان، حدود ۲۵۰۰ سال پیش، از ابریشم برای بخیه زدن زخمها استفاده میکردند. ابریشم به دلیل استحکام، نرمی و قابلیت بافتپذیری مناسب، یکی از نخستین مواد طبیعی بود که به عنوان نخ بخیه به کار گرفته شد. این کاربرد در طب سنتی چین به خوبی مستند شده و با گذشت زمان در فرهنگهای مختلف گسترش یافت.
2)جایگزینهای مناسب برای سیلک
با توجه به رشد فناوری، امروزه جایگزینهای بهتری برای نخ بخیه سیلک در برخی کاربردها مانند بخیههای پوست وجود دارند. نخهای غیرجذبی مصنوعی مانند نایلون و پلیپروپیلن در جراحیهای سطحی و بخیههایی که نیاز به دوام و پایداری طولانی دارند، میتوانند به خوبی جایگزین نخهای ابریشم شوند. البته در برخی کاربردها مانند گره زدن عروق خونی، از نخهای سیلک بدون سوزن استفاده میشود، ولی نخ نایلون و پلی پروپیلن بدون سوزن به دلایل اقتصادی و کاربردی ایجاد نشده است.
3)کاربرد اساسی
نخ سیلک به طور گستردهای در جراحیها برای بستن عروق و بافتها استفاده میشود. این نخ به دلیل توانایی ایجاد گرهای محکم با دوام کافی، به خوبی جریان خون یا مایعات را در محل بسته شده مسدود میکند و از خونریزی جلوگیری مینماید. این ویژگیها نخ سیلک را به گزینهای قابل اطمینان و پرکاربرد برای بستن برخی از عروق تبدیل کرده است.
4)موارد منع
موارد منع استفاده از نخ بخیه سیلک شامل بافتهای آلوده یا عفونی است، زیرا استفاده از این نخ در این شرایط میتواند باعث تشدید عفونت و التهاب شود. همچنین، این نخ برای بخیه در بافتهای داخلی یا جاهایی که نیاز به جذب شدن نخ وجود دارد، مناسب نیست، چون نخ سیلک غیرقابل جذب بوده و ممکن است التهاب شدید ایجاد کند. در بافتهای حساس به واکنشهای ایمنی یا حساسیت نیز توصیه نمیشود، چرا که احتمال بروز واکنشهای التهابی یا آلرژیک (Allergic) وجود دارد. همچنین در مواردی که بخیههای با دوام بالا و بدون تغییر سایز لازم است، نخ سیلک ممکن است عملکرد مطلوب نداشته باشد. افراد دارای حساسیت به پروتئینهای طبیعی نیز بهتر است از این نوع نخ استفاده نکنند.
5)پیشرفتهای مهم
برای جلوگیری از عفونت بعد از بخیه، برخی نخهای سیلک، امروزه با موادی مثل نانو ذرات پوشش داده میشوند. این مواد خاصیت ضدباکتری دارند و کمک میکنند تا باکتریها روی نخ رشد نکنند. هدف این است که این نوع نخها بیشتر در جراحیهایی استفاده شوند که خطر عفونت بالاست یا بیمار سیستم ایمنی ضعیفی دارد، چون کمک میکنند زخم تمیزتر بماند و بهتر بهبود پیدا کند. البته این فناوری هنوز در زمینههای بالینی استفاده نشده است و در مراحل تحقیقاتی قرار دارد.
شرکت نخ جراحان طب سینا یکی از شرکتهای معتبر در زمینه محصولات جراحی در ایران است که به عنوان واردکننده نخهای جراحی برند بلژیکی SMI در سایزهای مختلف فعالیت میکند. این شرکت علاوه بر واردات، به تولید تخصصی نخهای جراحی سیلک با نام تجاری NTS نیز میپردازد. نخهای سیلک NTS با کیفیت بالا، مقاومت مناسب و قابلیت گره خوردن خوب، مورد استقبال گسترده مراکز درمانی قرار گرفتهاند و بدین ترتیب، نخ جراحان طب سینا نقش مهمی در تأمین نخهای جراحی با کیفیت در کشور دارد.
1 دیدگاه دربارهٔ «سیلک و 5 دانستنی مهم درباره نخ بخیه سیلک که باید بدانید»
فوق العاده بود